• resmi ilanlar

TARİHİ VEBAL

14/03/2013 00:00

Kentsel Dönüşüm kapsamında yıkılarak yeni bir AVM yapılmak istenen Gerede Arasta Çarşısı, Mimarlar Odası’nın itirazıyla SİT alanı ilanı edildi. Projeyi engelledikleri gerekçesiyle yoğun şekilde eleştirilen Semih Dimicioğlu’nun ise Arasta’ya ilişkin görüşü; “Bu çarşı asla yıkılmamalı. Eğer böyle bir hata yapılırsa sıranın çarşı çevresindeki diğer tarihi evlere ve yapılara geleceği hiç şüphe götürmez bir gerçektir” şeklinde…

 

  

Haber: Ebru EYVAZOĞLU

Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından yapılan Arasta’daki incelemeden yıkımın durdurulması kararı çıktı ve böylece Arasta SİT alanı olarak ilan edildi. Mimarlar Odası’nın Yüksek Kurul’a yaptığı itirazın kabul görmesiyle Arasta için yapılacak çalışmalar da rafa kaldırılmış oldu.  

Gerede’deki Arasta Projesine karşı çıkan Mimarlar Odasına en büyük tepki de Gerede Belediye Başkanı Ömer Baygın’dan geldi. Bu olayın vebalinin Mimarlarda olduğunu söyleyen Gerede Belediye Başkanı Baygın, “Bu projenin hayata geçmemesi için şikayet edenler ilçemizin istikbaliyle oynamışlardır. Yıllardır üzerinde çalıştığımız bir projeyi engellemeye çalışmışlardır. Gerede’nin havasını solumayan, suyunu içmeyen, Gerede’mizin sosyal hayatını tanımayan, ticari ve kültürel ihtiyaçlarından habersiz olan insanların Gerede’miz ile ilgili olarak ahkam kesmesine anlam veremiyorum” demişti.

DİMİCİOĞLU’NDAN ARASTA YORUMU

Bolu’daki projelerde de yerel idare ile karşı karşıya gelen Mimarlar Odası’nın uygulamasına tepkiler sürerken, Sebilci adlı bir dergi çıkaran Mimarlar Odası Başkanı Semih Dimicioğlu, tepkilerin cevabını da verdi. Mimar Semih Dimicioğlu olarak çıkardığı dergide Gerede Arasta Çarşısının tarihine yer veren Simicioğlu, çok sayıda fotoğrafla da Arasta’nın korunması gerektiğini ifade etti. İşte Dimicioğlu’nun Gerede’ye ilişkin görüşleri:

“NASIL İZAH EDECEĞİZ?”

“Gerede İlçesinin tarihi özellikleri kaybolmamış arastası kentsel dönüşüm adı altında tamamen yıkılıp yerine yeni bir AVM yapılmak istenmektedir. Sayıları ülke genelinde gittikçe azalan arastalar birer birer insan hırsına yenik düşmektedir. Gerede Arastası, henüz teslim olmayan yaşayan arastalarımızdan biridir. Bu çarşıdan hala çekiç sesleri gelmekte, yemenici derisini kayışlamakta, usta tahtasını yontmaktadır. Adını unuttuğumuz dostluklar, insan ilişkileri hala bu taş binaların, tuğla binaların arasında, ahşap tavanların altında, paraya ve insan hırsına rağmen devam etmektedir.

Arasta aynı cins malları satan dükkanların meydana getirdiği çarşı anlamına gelmektedir. Osmanlı döneminde merkez camilerin yakınına yapılan arastaların bir görevi de külliyenin çevresine canlılık vererek, külliyenin merkezi konumundaki camiye hem gelir hem de cemaat sağlamaktır.

Kentin öneme haiz esnaf, zanaatkar ve tüccarları bu çarşıda toplanmıştır. Osmanlılarda arastalar belli bir düzene sahiptir. Dükkan açma, kapatma ve esnaf sayısı iş kolunun özelliğine göre kurallara bağlıdır. Türk ticaret kültürü ve geleneği açısından önemli bir yere sahip olan arastalarda birtakım gelenek ve adetler vardır. Bu geleneklerden en göze çarpanı ise, her sabah arasta esnafının dükkanlarını açmadan evvel topluca dua etmeleri ve dürüst iş yapacaklarına dair yemin etmeleridir.

Gerede Arasta Çarşısı etrafında Yıldırım Bayezid Camii, Bizans dönemi Kiliseli Han, 1882 yılı yapısı Saat Kulesi, Yıldırım Bayezid Hamamı ve 18. yy dönemi tescilli yapılar ile çevrilmiştir. Diyelim ki bugün iddia edildiği gibi arasta şehrin görüntüsünü bozan, terk edilmiş görüntüsü veren ve şehrin gelişmesini engelleyen bir harabe yığını olsun ve burayı yıkalım.

Peki etrafında bu kadar tescilli yapı bulunan bu alanın ortasına, yapıların birbiriyle görsel ve fiziksel bağını kopartan, etrafındaki yapıların mimari karakterine ve kültürümüze uymayan kimliksiz bir yapı kütlesini gelecek neslimize nasıl izah edeceğiz” dedi.

“AVM HER YERE YAPILIR”

Gerede Arasta Çarşısına ilişkin bilgiler veren Dimicioğlu, “Bozulma ve çökmeye uğrayan kentsel alanların ekonomik, toplumsal, fiziksel ve çevresel koşullarının iyileştirilmesi olarak tanımlanmaktadır. İyi niyetlerle insan merkezli çıkan 6306 Sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki kanun kültürel değerlerimizi, şehrin gelişmesine mani olan, artık işlevini yitirmiş gereksiz ve yok edilmesi gereken yapılan gibi gören düşüncelerin elinde tehlikeli bir silah haline gelmektedir.

Modernleşme ve yenileşme adına birer birer yok ettiğimiz tarihi yapılarımızın tekrar geri getirilemeyeceği, daha da elim kayıpların sadece yapılarla sınırlı kalmayıp beraberinde kültürümüzü de yok ettiği bir gerçektir. Gerede Arastası asla yıkılmamalıdır. Orijinal yapısına uygun olarak restore edilmeli, aralarına sonradan yapılan binalar, yıkılmalı veya çevresiyle uyumlu hale getirilmelidir.

Geçmişini ve kültürünü koruyamayan insanların geleceklerini planlama ve imar etme konusunda pek fazla şansları yoktur. AVM her yere yapılabilir. Gerede Arastasını ve çevresindeki değerleri şehrin gelişmesine engel olan, artık işlevini yitirmiş gereksiz yapılar gibi görmek gerçekten talihsizliktir ve büyük bir tarihi vebaldir.

Bu çarşı asla yıkılmamalı. Eğer böyle bir hata yapılırsa sıranın çarşı çevresindeki diğer tarihi evlere ve yapılara geleceği hiç şüphe götürmez bir gerçektir.

Oysa bugün yapmamız gereke; eski örnekleri yaşatmak, taşıdıkları kültürel öğeleri bilimsel olarak analiz edip yaşanılan çağa uyarlamak, atalarımızın ticari ahlakını, ahilik kültürünü bilmek, yaşamak ve gelecek kuşaklara aktarmaktır. Bu bizim gelecek kuşaklarımıza karşı sorumluluğumuzdur.

Artık ülkemiz tarihi yapıları kurtulmamız gereken bir baş belası olmadığının, tarihi yapıları onarmanın sadece bir kültürü korumaktan öte sürdürülebilir turizm ilkesiyle kentin ekonomisine katkı sağlayan bir faktör olduğunun farkına vardı. Bugün ülkemizde sayıları gittikçe azalan arastalarımız ileriyi gören yöneticilerimiz sayesinde onarılmakta, hem kültürümüz yaşatılmakta, hem de arastalar bulunduğu kentin ekonomisine katkı sağlamaktadır.”

 

 

YORUMLAR  (Toplam 1 yorum)

  • Eşref  (04.03.2023 23:29:58)

    Bu Ömer Baygın adındaki insan evlâdına hakkımı helâl etmiyorum.

  • Yorum yazın!
     1250 karakter yazabilirsiniz

    Tabaklar Mah. Cumhuriyet Cad. İnci İş Merkezi No: 32 / 32 Bolu   Tel:   Faks: