Mobbing varsa tazminat da var

09/10/2013 00:00

İşyerinde, “yıldırma amaçlı psikolojik taciz” olan mobbing konusunda, son 2 yılda 6 bine yakın şikâyet yapıldı. Delillerle mobbing’i kanıtlayanlar, ihbar, kıdem ve manevi tazminat alabiliyor.

 

İşyerinde gerçekleşen, sistematik hale gelen, kasıtlı olarak yapılan ve süreklilik gösteren, yıldırma ve işten uzaklaştırma amacı taşıyan, kişinin kişiliğinde, sağlığında ve mesleki durumunda zarar doğuran davranışlar 'mobbing' olarak ifade ediliyor. Mobbing'i yani bir nevi psikolojik tacizi, sadece işverenin değil aynı zamanda çalışanların başka bir çalışana veya bir grup çalışanın başka bir grup çalışana uygulaması da mümkün. Kişiyi yıldırarak, arkadaşlarının yanında küçük düşürerek, sürekli yıpratarak istifaya zorlamak bu kapsamda mobbing olarak değerlendiriliyor.

Mobbing çalışma hayatında çok yaygın olarak görülmeye başlandı. Almanya'da yapılan bir araştırmaya göre 1.5 milyon çalışan mobbing'e uğruyor ve mobbing'in ülke ekonomisine maliyeti 13 milyar euro. Aynı araştırmada ortaya çıkan çok daha vahim bir sonuç, ülkede gerçekleşen intiharların yüzde 10'unun nedeni olarak mobbing'i işaret ediyor.

6000'e yakın başvuru

Ülkemizde mobbing'e ilişkin veriler henüz kapsamlı olarak tutulmuyor. Ancak son 2 yılda ALO 170'e yapılan başvurular üzerinden bir değerlendirme yapmak mümkün. 2 yılda ALO 170'e 5 bin 890 mobbing şikayeti yapılmış. Bu şikayetlerin ağırlıklı olarak özel sektörden geldiği görülüyor. Şikayetlerin yüzde 67'si özel sektör çalışanlarından, yüzde 33'ü kamu sektörü çalışanlarından. Özel sektörde de, kamu sektöründe de şikayetlerin cinsiyet bakımından dengede olduğu görülüyor. Yani kadınların veya erkeklerin mobbinge uğrama ihtimalleri açısından bir farklılık yok. Erkeklerde kadınlarda aynı oranda mobbing'e maruz kalabiliyorlar.

Kamuda öğretmen sıkıntılı

ALO 170'e gelen şikayetler içerisinde kamu sektörü özelinde öğretmenlerin ve üniversite personelinin sıkıntıda olduğu görülüyor. Özellikle Milli Eğitim Bakanlığı ve üniversitelerden gelen şikayetler ön planda. Üniversitelerde bu tip davranışların yaşanması özellikle yadırganacak bir durum. Ancak bu durum, mobbing'in eğitim düzeyi ile doğrudan ilişkili olmadığını da bir bakıma ortaya koyuyor.

Özel sektör içerisinde sanayi sektöründe çalışanların daha sık mobbinge maruz kaldıklarını istatistikler söylüyor. Meslek bakımından bir ayrım yapıldığında ise bankacıların bu psikolojik tacize daha fazla uğradıklarını yine araştırma rakamları ortaya koyuyor. Mümkün olmayan hedefler verilmesi, sürekli şube değiştirilmesi, uzun çalışma saatleri ve aşırı stres bankacıların mobbinge uğrama sıklığını yükselttiği gibi sektörde çalışmayı da daha zor hale getiriyor.

Amaç istifa ettirmek

İşverenlerin çalışanlarına mobbing uygulamasının en önemli nedeni, kişiyi istifaya zorlayarak ihbar ve kıdem tazminatı ödememek. Ayrıca, çalışanları baskı altında tutarak izin kullanmalarını zorlaştırmak, fazla mesai ödemesi yapmamak da işverenlerin mobbing uygulama nedenleri arasında. Çalışanın başka bir çalışana mobbing uygulamasının arkasında ise çoğu kez işverene daha yakın olabilmek ve performansa dayalı ödemelerden daha fazla pay alabilmek yatıyor.

ALO 170'e son iki yılda gelen şikayetlerin yüzde 20'sinde çalışanlar, istifaya zorlandıklarını bildirmişler. Hakaret, kötü muamele, sözlü taciz, iftira, cinsel taciz ve fiziksel şiddet bu yönde yapılan olumsuz davranışlar olarak gözüküyor. Bunun yanında işverenlerden kaynaklanan ve bahsettiğimiz gibi kıdem ve ihbar tazminatı ödememe amacı taşıyan davranışlar ise istifaya zorlama, görev yeri değişikliği, sürekli tutanak tutulması ve yasal hakların kullandırılmaması olarak şekilleniyor. Mobbingin daha çok bu nedenlerle uygulandığını söylemek de mümkün. Gelen şikayetlerin yüzde 44'ü bu nedenleri işaret ediyor. Yani işverenlerin amacının tazminattan kaçarak işçi çıkarmak olduğu ve bu nedenle mobbing uygulayarak istifaya zorlamayı tercih ettiklerini söylemek mümkün. Çalışanlar açısından daha kötüsü, mobbing'e maruz kalan ve dayanamayarak istifa etmek zorunda kalan kişilerin, işten kendilerinin ayrılması sebebiyle, işsizlik sigortasından da yararlanamaması.

Kanıtlanırsa işverenin canı yanar

Mobbing'e uğradığı kanıtlanan çalışan iş sözleşmesinin feshinden doğan kıdem, ihbar gibi bütün tazminatlarını alabileceği gibi, dava sonucunda manevi tazminata da hak kazanabiliyor. Ayrıca bunun yanında işverenin eşit davranma borcunu ihlal ettiği gerekçesiyle yüksek miktarda tazminat ödemesi sonucu da doğabilir. Ancak mobbing davalarında kişilerin mobbinge uğradıklarını kanıtlamaları oldukça zor. Bu yüzden mobbing'e uğrayan çalışanların bu durumu mümkün olduğunca fazla delille ortaya koyması gerekiyor. Yargıtay'ın bu tip davalarda daha önce önemli miktarlarda manevi tazminat ödenmesine karar verdiği biliniyor. Dolayısıyla işverenin bu nedenle baskı uygulamaya başladığı işçi bu durumu delillerle açıkça ortaya koyabilirse kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanabileceği gibi bir de manevi tazminat alabilir. Bu nedenle işverenler kötü niyetli yöntemlere başvurmamalı, işçiler de bu davranışlara karşı uyanık olmalılar.

Hangi deliller önemli?

 

Mobbing'e uğradığını düşünen çalışan kendisine uygulanan davranışlarla ilgili açık ve net deliller toplamaya başlamalıdır. Bu noktada şahitler, maaş kesme varsa bordrolar, pozisyon değiştirme varsa bununla ilgili belgeler önem kazanıyor. Bunun yanında ALO 170 şikayet hattını kullanarak şikayetini iletebileceği gibi, eğer mobbing katlanılamaz hale gelmişse dava açma yolunu derhal kullanarak yasal haklarını da talep edebilir. Nasılsa açığa çıkmaz düşüncesiyle işverenlerin mobbing uygulaması sıkça kullanılan bir yöntem olduğu için, çalışanların bu yönde atacağı geri adımlar, mobbing uygulayan işverenlerin daha fazla güçlenmesi anlamına gelecektir.

İlk yorum yapan siz olun!

İsim

Email

Yorum

 1250 karakter yazabilirsiniz