AÇIKGÖZ “KAYIT DIŞI İSTİHDAMI %52’LERDEN %34’LERE İNDİRDİK”

14/04/2015 11:00

“Etkin rehberlik ve denetim yoluyla kayıtlı istihdamın teşvik projesi 2” kapsamında SGK Sigorta Primleri Genel Müdürü Ahmet Açıkgöz, basın mensuplarıyla bir araya geldi ve kayıtlı istihdamla ilgili yeni düzenlemeleri anlattı.

SGK Sigorta Primleri Genel Müdür Açıkgöz: “ Kayıt dışı istihdam kurumumuzun ve toplumumuzun önemli problem alanlarından bir tanesi. Bu problemle mücadelede medyamızın da çok önemli bir rolü var. Sosyal Güvenlik kişinin hayatında önemli bir yere sahip ve hepimiz doğuyoruz, büyüyoruz, ölüyoruz. Fakat bu süreç içerisinde bir takım risklere maruz kalıyoruz. Özellikle çalışma hayatına başladığımızda her zaman çalışma durumumuz olamıyor. Bazen hastalanabiliyoruz, meslek hastalığına yakalanabiliyoruz, iş kazası geçirme durumumuz var ve nihayetinde Allah ömür vermiş ise yaşlanıyoruz. Yani çalışamayacak bir yaşa geliyoruz. Haliyle de bu çalışamadığımız zamanlarda, çalışırken aldığımız ücreti telafi edecek bir sistem kurulması gerekiyor. Elbette toplumumuz özellikle batı toplumlarına göre biraz geleneksel anlamda yardımlaşan, aile ilişkileri, aile bağları sağlam bir toplum. Ama sonuç itibari ile bu tip yardımlaşma sistemleri gelip geçici oluyor. Yani size akrabanız, anneniz, babanız ya da çocuğunuz belirli bir süre yardım edebilir fakat bunu sürekli hale getiremez. İşte bunun için bir sistem kurulması gerekiyor ve bu sistemin adı da genel olarak Sosyal Güvenlik Sistemi” şeklinde konuştu.

 

Genel Müdür Açıkgöz konuşmasının devamında şunları söyledi:

 “KAYIT DIŞI İSTİHDAM HAKSIZ REKABETE NEDEN OLUYOR”

 “Sosyal Güvenlik Sistemi çalışırken bahsetmiş olduğum risklere karşı sizi koruyan bir sistem.  Elde etmiş olduğumuz gelirin belki de sürekliliğini sağlayan bir sistem. Tabi özellikle bu kayıt dışı istihdam sorunu çalışırken insanlarımızın Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmeme problemi sadece sigortalılarımızın değil aslında işverenlerimiz açısından da bir sorun.  Özellikle işverenlerimiz arasında haksız rekabete neden olan bir sorun. Düşünün bir otelin içerisindeyiz, yanımızda benzer başka bir otel olduğunu ve bu otellerin yüzer kişi çalıştırdığını varsayalım. Bu otelimizin kayıt dışı istihdamı olmadığını, bütün çalışanlarının sigortalı olduğunu varsaydığımızda bu otelimizin diğer otele göre ciddi bir maliyet dezavantajı oluşuyor. Ve işverenler açsından haksız rekabet olarak kayıt dışı istihdam karşımıza çıkıyor.”

 “İNSANLAR BUGÜN 50 YAŞINDA DAHİ EMEKLİ OLABİLECEK POZİSYONDALAR”

 “Devlet açısından da ciddi bir sorun teşkil ediyor kayıt dışı istihdam; Biz bugün itibari ile primli bir sistem yürütüyoruz sosyal güvenlikte. Primli sistem şudur; biz çalışanlardan almış olduğumuz Sosyal Güvenlik primleri ile giderlerimizi karşılıyoruz. Bu giderler başta sağlık giderleri daha sonra da emekli aylığı ödemeleri olmak üzere, tabi daha küçük çapta başka ödemelerimiz de var. Biz bu giderlerimizi sıhhatli yapabilmemiz için, sürdürülebilir bir finansal sistem içerisinde yapabilmemiz için düzenli bir gelire ihtiyacımız var. Bu gelir elbette aktif olarak çalışırken onlardan aldığımız primler. Eğer biz bu primleri tam ve zamanında alamaz isek daha önce çalışmış ve emekliliği hak etmiş insanlara emekli aylığı ödemede sıkıntılar yaşarız. Bugün itibari ile maalesef Sosyal Güvenlik Sisteminde bir dönem malumunuz yaş kaldırılmıştı. İnsanlar sadece belirli hizmet sürelerine göre emekli olma durumuna gelmişlerdi. Yaş 2000 yılında tekrar bir reformla getirildi ve kademeli geçişle emeklilik yaşı getirilmiş oldu. Bugün hala gerçekten insanlar 50 yaşlarında dahi emekli olacak pozisyondalar. Aslında emekliliğin genel tanımı, belirli bir yaşa gelmiş olan yani çalışamayacak yaşa gelmiş olan bir kişinin artık çalışamaması, çalışmadığı zamanlarda ona bir destek verilmesi anlamında düşünmek lazım. Gerçekten 50 yaşındaki bir insanın bu anlamda çalışmama gibi durumu söz konusu olamaz, çalışabilir. Dolayısıyla emeklilik yaşını böyle düşünmek lazım.”

 “YAŞA TAKILMAK EMEKLİLİĞİN DOĞASI”

 “Bugün özellikle kamuoyunda çokça tartışılan yaşa takılanlar diye bir tartışma var. Yaşa takılmak zaten emekliliğin doğasında olan bir şey. Emeklilik tamamen yaş ile ilgili bir şey ve dolayısıyla bir Sosyal Güvenlik Sistemi kurarsanız bunu sürdürülebilir bir hale getirmeniz lazım. Herkesin bildiği bir fıkradır ama bir lokantanın kapısında yazıyormuş, siz yiyin torununuz ödesin. Adamın biri bunu okur okumaz lokantaya giriyor ve getirin diyor. Nasıl olsa torunum ödeyecek diye çorbasından başlıyor tatlısına kadar yiyor. Tam lokantadan çıkarken önüne büyük bir hesap geliyor. Diyor ki hani siz böyle yazmıştınız, torunum ödeyecekti. Lokanta çalışanı diyor ki bu sizin dedenizin hesabı. Şimdi sosyal güvenlik sistemi aslında buna çok benzer. Yani biz bugün sistemi iyi kurmaz isek  bunun hesabını muhakkak torunlarımız öder. Bunun için gerçekten sürdürülebilir finansal yapısı olan bir Sosyal Güvenlik Sistemi kurmamız gerekiyor. Bunun da en önemli unsurlarında bir tanesi kayıt dışı istihdam.”

 “%52’LERDEN %33-34’LERE İNDİRDİK”

 “Bugün kayıt dışı istihdam oranlarına baktığımızda 2002’li yıllarda %52 iken %33-34’lere indirmiş durumdayız. Peki bu rakamın nasıl bir önemi var. Her bir puanın yıllık bize getirisi 1.4 milyar. Yani %52’den %34’lere bu rakamı indirmenin çok büyük bir katkısı var. Hala tabi ki kat etmemiz gereken ciddi bir mesafe var. Bununla ilgili elimizden gelen her türlü politikayı yapmamız gerekiyor. Bugün burada bulunmamızın sebebi de bu.”

 “BOLU TÜRKİYE ORTALAMASININ ALTINDA”

 “Özellikle kayıt dışı istihdamın yapısına baktığımızda ilk sırada tarım sektörünü görüyoruz. Türkiye’de tarım sektöründe %80’lerin üzerinde kayıt dışı istihdam var, daha sonra hizmet ve inşaat sektöründe bir kayıt dışılık söz konusu. Türkiye’de durum böyle iken içinde bulunduğumuz Bolu’da durum TUİK’in bölge bazında yaptığı anketlere göre, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu ve Yalova’yı içine alan bir bölge anketler yapılıyor. Burada bu oran şuanda %32.82. Yani Türkiye ortalamasının birazcık altında. Dolayısıyla bu anlamda olumlu diyebiliriz. Ancak %32 gibi bir rakamda problemin aslında varlığına işaret eden bir rakam. Biz neleri yapmamız gerekir de bu kayıt dışı istihdam oranını düşürelim. Öncelikle Sosyal Güvenlik Hizmetlerinin kalitesini artırmamız lazım, sağlığı ve emekli maaşlarını karşılıyoruz dolayısıyla bizim bunları iyileştirmemiz lazım. Özellikle sağlık alanında Sosyal Güvenlik reformu ile beraber ciddi bir hizmet kalitesi artışı oldu. Hepimiz kendi hayatımızda da görüyoruz. Ben de SKK emeklisi bir babanın çocuğuydum. O zaman SSK hastanelerindeki durumu belirli bir yaşın üzerinde olan herkes bilir.”

 “SAĞLIK VE SOSYAL GÜVENLİKTE MEMNUNİYET %70’LER CİVARINDA”

 “Bugün itibari ile bütün özel hastaneler bir sigortalının hizmet alacağı yerler haline geldi. Gerçekten sağlık hizmetlerinden memnuniyetle TUİK ve kurumumuz anketlerine göre de iyi durumda. Hatta  2004’lü yıllarda sağlık ve sosyal güvenlik hizmetlerinden memnuniyet oranı %35-40’lar civarındayken bugün %70’ler civarına çıkmış durumda.  İkincisi kurumlar arası bilgi ve belge paylaşımı. Yani biz 100’ün üzerindeki  işleme ilişkin bilgilerin il müdürlüklerimize aktarılmasını sağlıyoruz. Örneğin siz bankaya gittiniz kredi alacaksınız, kredi alırken müracaatınızda diyorsunuz ki, ben şu iş yerinde çalışıyorum. Biz bankadan bu bilgileri almak suretiyle o kişinin orada gerçekten sigortası var mı yok mu anlamında bir kontrol yapıyoruz ve eğer sigortası yok ise gerekli denetimleri il müdürlüklerimiz yapmak suretiyle işverenlere ceza kesiyorlar. Bu açıdan özellikle 2008 yılında getirilen bu uygulama sayesinde 2 milyonun üzerinde kayıt dışı çalışan sigortalıyı tespit ettik. Yaklaşık 135 bin işyerini Sosyal Güvenlik Kurumu kapsamına aldık.”

 “RİSK ANALİZİ YAPMAK SURETİ İLE DENETİM YAPIYORUZ”

“Denetim sistemi etkinliğinin artırılması gerekir, yani rastgele bir denetimden ziyade daha etkili bir denetim sistemi kurmak önemli. Kamuda denetim deyince cezalandırıcı bir müfettiş anlayışı vardı, Sosyal Güvenlik Kurumu kurulduktan sonra teftiş kurulumuzun adında bir değişiklik oldu. Rehberlik ve teftiş Başkanlığı diye. Yani rehberliği ön plana alan, öncelikle işverenlerimizi uyaran, ikaz eden, onları bilgilendiren  bir sistem kuruldu. Aynı şekilde yerelde de yine il müdürlüklerimiz oluşturulan denetmenler vasıtası ile de gerekli rehberliği yapmaktalar. Merkezi olarak bizlerde yapmış olduğumuz projelerle tüm kesimleri bilgilendirecek çalışmalar yapıyoruz. Denetimi etkin kılmak için risk analizi yapmak sureti ile denetimimizi yapıyoruz. Yani sistemlerden bir takım verilerden yola çıkarak. Hangi işyerlerinde kayıt dışı istihdam olabilir diye bunların analizini yapmak sureti ile doğru işi yapmanın  formülünü bulmaya çalışıyoruz.”

 “İŞVERENLERİMİZİ TEŞVİK ETMEMİZ GEREKİYOR”

 “Sadece denetim, rehberlik yetmiyor, bir de işverenlerimizi teşvik etmemiz gerekiyor. Şuanda on taneye yakın istihdam teşviki uygulanıyor. Bu şekilde de işverenlerimiz eğer kayıt içine alırsa sigortalılarını, onların bir kısım sigorta primlerini Devlet olarak biz karşılıyoruz. 2008 den itibaren getirilen 5 puanlık bir prim desteğimiz var, işverenlerimiz eğer borçları yok ise, bildirgelerini zamanında vermiş ve kayıt dışı işçi çalıştırmıyorlar ise ödeyecekleri paranın prim tutarının 5 puanlık kısmını direk indirim yapmak sureti ile teşvik kapsamında onlara ödemiş oluyoruz. Bugün uygulanan ciddi manadaki teşviklerimizden birisi de genç ve kadın istihdam teşviki. Bir işyerinde siz bir kadın ya da 18-29 yaş arası bir genç çalıştırırsanız işveren hissesinin tamamının işsizlik fonundan karşılanma imkanı var. Bu da asgari ücret için 450 lira tutan bir prim tutarının 204 liraya kadar düşmesi anlamına geliyor.  Ar-ge teşvikleri, bölgesel yatırım teşvikleri gibi teşviklerimiz var bu kapsamda da işverenlerimizin bu teşviklerden yararlanması çok önemli. Dolayısıyla sadece denetim değil, teşvik mekanizmasıyla da kayıt dışı istihdam sorununa çözüm getirmeye çalışıyoruz.”

 

Haber Merkezi

Yorum yazın!

İsim

Email

Yorum

 1250 karakter yazabilirsiniz