• resmi ilanlar

AİBÜ?ye teknoloji üssü kuruluyor

08/09/2008 00:00

Önümüzdeki yıllarda önemli hale gelecek olan süperiletken teknolojisiyle ilgili olarak Abant İzzet Baysal Üniversitesi'ne üs kuruluyor. Yaklaşık 10 milyon YTL'lik kaynak kullanılarak 4 yıl içerisinde süperiletken tel üretimine başlanması planlanıyor. Süperiletkenler sayesinde Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) sistemlerinde sıvı helyum kullanma zorunluluğu ortadan kalkacak. Böylelikle ortalama 700 bin YTL'ye satılan MRG sistemleri ucuzlayacak. Elektrik trafolarını süperiletken ile yapma şansı doğacak ve trafolardaki yüzde 3'lük elektrik kaybının önüne geçilecek. Süperiletkenler önümüzdeki yıllarda geniş bir yelpazede kullanılabilecek. Süperiletken teknolojisini geliştirmek amacıyla fizik profesörleri koordineli olarak çalışıyor. Bu isimlerin başında, Abant İzzet Baysal Üniversitesi'nden Prof. Dr. İbrahim Belenli, Ankara Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ali Gencer, İnönü Üniversitesi'nden Prof. Dr. Eyüphan Yakıncı, Karadeniz Teknik Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ekrem Yanmaz ve Çukurova Üniversitesi'nden Prof. Dr. Bekir Özçelik geliyor. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Fizik Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. İbrahim Belenli, yaklaşık 20 yıldır süperiletken konusu üzerinde çalıştığını, ayrıca 2003 yılından beri de Abant İzzet Baysal Üniversitesi'nde Doç. Dr. Cabir Terzioğlu ve Doç. Dr. Ahmet Varilci ile birlikte çalışma içerisinde olduğunu söyledi. 4 YIL İÇERİSİNDE ÜRETİME BAŞLANILACAK Prof. Dr. Belenli, süperiletkeni soğutulduğu zaman elektrik akımını hiç direnç göstermeden ileten malzeme olarak tanımlıyor. Magnezyum bor bileşiğiyle süperiletken yapmak için çalıştıklarını belirten Prof. Dr. Belenli, "Ankara Üniversitesi'yle birlikte Bolu'da üretim üssü kurmaya çalışıyoruz." dedi. Prof. Dr. Belenli, üs için Abant İzzet Baysal Üniversitesi bünyesindeki tekno parktan yer ayrıldığını kaydetti. Prof. Dr. İbrahim Belenli, süperiletken üssü için şu ana kadar 2,5 milyon YTL kaynak kullandıklarını, önümüzdeki 4 yıl içerisinde üretime başlamayı planladıklarını söyledi. Projelerinin kapsamının hem hazır magnezyum diborür (MgB2) tozunu kullanmayı hem de amorf bor ve magnezyum tozunu kullanarak MgB2 karışımını üretmeyi içerdiğini belirten Prof. Dr. Belenli, şunları kaydetti: "Uygun şartlarda üretilen bu toz çelik, nikel veya benzeri bir kılıf malzemesi içerisindeki tek damarlı tel haline getirilecek. İnceltilerek uzatılan bu tellerden çok damarlı kompozit teller üretilecek. Çalışmalarımızın sonraki aşaması bu tellerden şerit elde edilmesi ve bu şeritlerin uygun şartlarda ısıl işlem uygulanarak süper akım taşıma kapasitelerinin artırılmasıdır. Elektriksel yatılım için şeritlerin yalıtkan film ile kaplanması ve bu şeritler kullanılarak magnet sarılması bir sonraki aşamayı oluşturuyor. Daha sonra bu magnetlerin soğutulması problemi ile ilgilenilecek olup soğutulan magnetin manyetik davranışı incelenecek." ELEKTRİK KAYBININ ÖNÜNE GEÇİLEBİLECEK Prof. Dr. İbrahim Belenli, endüstrinin süperiletken teknolojisinden yararlanabilmesi için sıvı helyum gerektirmeyecek işletim sıcaklıklarında düşük maliyet ve yüksek performansa sahip tellerin üretilmesine ihtiyaç duyulduğuna vurgu yaptı. Prof. Dr. Belenli, şöyle devam etti: "Günümüzde 15 K ve üzerindeki sıcaklıklara ucuz ve basit soğutma teknolojileri kullanılarak ulaşmak mümkündür. Elektrik akımı birkaç istisna hariç elektrik dağıtım hatlarının hepsinde ve elektroteknik cihazlarda bakır ve alüminyum tellerle iletiliyor. Süperiletkenler uzunca bir süredir enerji ve fiyat tasarrufu açısından alternatif olarak birçok bileşende kullanılmak için değerlendirilmekte." Elektrik trafolarını süperiletken ile yapma şansının doğacağını ve trafolardaki yüzde 3'lük elektrik kaybının önüne geçileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Belenli, "Şehir merkezlerinde kısa mesafelerde çok büyük elektrik akımı taşınacaksa süperiletken kullanmaktan başka çare yok." dedi. Prof. Dr. İbrahim Belenli, üretilen tel ve şeritlerden bobinler sarılarak test edileceğini ve potansiyel kullanım alanlarına uygun çalışmalarının yapılacağını ifade ederek, şöyle devam etti: "Süperiletken bobinlerin halen en yaygın kullanım alanları MRG sistemleri. MRG sistemleri geleneksel süperiletkenler ile yapılmakta 4.2 K sıcaklığında çalışmakta. Bu ise sıvı helyum kullanımını gerektiriyor. Sıvı helyum kaynaklarının giderek azalması ve bu nedenle sıvı helyum fiyatının yükselmesi maliyetleri aşırı yükselmekte. Geleneksel süperiletkenler yerine MgB2 süperiletkenlerin kullanımı ile sıvı helyum kullanma zorunluluğu ortadan kalkacak ve kapalı devre soğutucularla soğutma yapılarak helyum kaybı önlenecek. Bu sayede MRG cihazlarının hem ilk satış fiyatı hem de işletme maliyeti ucuzlayacak." GENİŞ BİR YELPAZEDE KULLANIM POTANSİYELİNE SAHİP Prof. Dr. Belenli, projenin ikinci aşamasında süperiletken şeritlerin yalıtımı gerçekleştirildikten sonra magnet sarma teknikleri geliştirileceğini ve MRG sistemleri için helmholtz bobinler sarılacağını dile getirdi. Prof. Dr. İbrahim Belenli, süperiletken magnet sarım teknolojisinin önemli olduğunu ancak Türkiye'de olmadığını belirterek, "Bu teknolojiyi bu proje kapsamında ülkemize kazandırmayı hedefliyoruz." diye konuştu. Prof. Dr. Belenli, bu konuda uzman olan Prof. Dr. Yusuf Suat Hasçiçek'in Amerika'dan Türkiye'ye dönmüş olmasının büyük bir şans olduğunu vurguladı. Süperiletken magnetlerin sadece MRG cihazlarında değil manyetik yataklamadan süperiletken motorlara kadar birçok geniş bir yelpazede kullanılma potansiyeline sahip olduğunu kaydeden Prof. Dr. Belenli, şunları söyledi: "Projemizin amaçlarında bir tanesi sektör bazında süperiletken bobin kullanabilecek alanları belirlemek ve o alana yönelik bobin üretimi yöntemleri geliştirip endüstriyel üretime geçişi hazırlamaktır. Bu teknoloji oluşturulduğunda birçok sektöre süperiletken bobin temini mümkün olabilecek."
İlk yorum yapan siz olun!
 1250 karakter yazabilirsiniz

Tabaklar Mah. Cumhuriyet Cad. İnci İş Merkezi No: 32 / 32 Bolu   Tel:   Faks: