• resmi ilanlar

BOLU'NUN KADERİ NASIL DEĞİŞTİ?

17/07/2018 11:00

BOLU'YU ANKARA'DAN ÖNCE GÖRMELİYDİM

 

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Bolu’ya gelişinin yıldönümünü etkinliklerle kutluyoruz. Peki, 17 Temmuz 1934 günü ilimizde neler yaşandı? Gazi Mustafa Kemal’in Bolu’ya gelişi ile şehirde nasıl bir coşku vardı? Atatürk’ün, “Bolu Halkevinde bir gece kaldım. Bolu'nun güzelliğinden, Halkın coşkun sevinçlerinden çok mütehassis oldum” sözlerini hepimiz biliyoruz, peki Bolu hakkında başka neler söyledi?

 

Yaşananları kaynaklarıyla sizlere aktarıyoruz. Bolu’yu bayram havasına sokan bu ziyarette Mustafa Kemal Atatürk’ün bir sözü ise çok dikkat çekiyor; “Bolu’yu Ankara’dan önce görmeliydim.” Bu sözünden anlaşılıyor ki, Mustafa Kemal Atatürk Ankara’dan önce Bolu’yu görmüş olsaydı belki de şuan Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti olacaktık…

 

 

Kaynaklarıyla 17 Temmuz 1934 günü…

Bu tarihe kadar Gazi Bolu'ya gelmemişti. Seyahatlerini genellikle tren ve Ege, Akdeniz, Karadeniz'de vapur yoluyla yapmaktaydı. Bu yüzden İstanbul yolculuğu Bolu güzergahının dışında kalmaktaydı. Bolulular Gazi'nin Bolu'ya gelmesini çok istemekte ve bu arzularını Gazi'ye iletmekteydiler. Nihayet, 1934 Temmuz'unun başlarında Atatürk'ün yaveri Cevat Abbas (Gürer) Bolu'ya gelmiş ve Belediye başkanı Baytar Reşit (Aker)'e Gazi'nin Bolu'ya geleceğini müjdelemişti. Şehir büyük bir sevince bürünmüş ve O'nu en iyi şekilde karşılamak için komiteler kurulmuştu. Hisar denen eski Halk Fırkası Binası (şimdiki Kültür Sarayı)nın yoluna halılar sermeye karar verildi. Ancak, hazırlıkları yerinde görmek için 15 Temmuz 1934'de Bolu'ya gelen Gazi'nin yaveri Abbas Bey O'nun böyle gösterişlere kızdığını;

-"Ben saltanat heveslisi değilim. Halktan biriyim. Cumhuriyet adamı olarak karşılanmak isterim" dediğini nakledince bundan vazgeçebildi.1.

Gazi, 16 Temmuz 1934'de Ankara'dan yola çıkarak Kızılcahamam'a geldi ve geceyi çadırda geçirdi. 17 Temmuz günü yanındaki maiyyetiyle saat 12.00'de Gerede'yi şereflendirdiler. Bütün Gerede halkı Gerede’nin girişinde toplanarak O'nu coşkun bir tezahüratla karşıladı. O kasabanın girişinden itibaren iki kilometre süren ve üzerinde halıların serilmiş olduğu yolu izleyerek, güzel bir mesire yeri olan Ramazan beyi ziyaret etti. Öğle yemeğini yedikten sonra da Bolu'ya hareket edildi.2.

Reisicumhur saat 17.00'de Bolu'ya gelmiştir. Bolu halkı kendileri için büyük bayram kabul ettikleri bu günün neşe ve heyecanı içinde Gazi'nin geleceği yolu doldurmuşlar ve büyük kurtarıcılarını "Yaşa, var ol" sesleriyle ve büyük tezahüratla karşılamışlardır. Şehir baştan başa süslenmiş ve Gazi halkın yürekten gelen tezahüratı arasında misafir kalacağı Fırkaya doğru yola çıkmıştır.3.

 

Gazi'nin yanında Recep Peker, Şükrü Kaya, Afet İnan, İsmail Hakkı Uzmay, Salih Omurtak Paşa, Cevat Abbas (Gürer) ve koruma görevlileri vardı.

Önce Kuruçay'a gidilmiş, sonra Hisar'daki Halk Fırkası Binasına gelinmiştir. O, spor gömleği ve elindeki siyah kuşaklı beyaz fötr şapkası ile dikkat çekmekteydi. Şapkası ile halkı selamladı. Halk kendisine coşkun sevgi gösterisinde bulundu. Karşılayıcıların büyük bir bölümünden oluşması O'nun dikkatini çekti ve yanındakilere gülümseyerek:

-"İşte Türkiye Cumhuriyeti'nin geleceği bunlardır. Bu gençlere değer vermeli ve en iyi biçimde yetişmeleri sağlanmalıdır. Çünkü, Cumhuriyet bunların omuzlarında yükselecektir" dedi. Fırkadan Bolu Obasına bakan ve Aladağlardaki lacivert ormanların etkisine kapılarak:

-"Bolu'yu Ankara'dan önce görmeliydim" demesi daha sonra Bolulular tarafından acaba Gazi Bolu'yu başkent yapmadığı için mi üzüldü şeklinde yorumlandı.4.

Gazi'nin şerefine şehir baştanbaşa aydınlatılmış ve ulu önderin kaldığı Halkevinin önüne toplanan binlerce halk geç vakte kadar neşe ve heyecan içinde şenlikler ve büyük bir fener alayı yapmışlardır. Özellikle gençler heyecanlı hitabelerle Gazi'ye olan bağlılıklarını ifade etmişler ve bu konuşmalar halk tarafından coşkun gösterilerle alkışlanmıştır. Bu tezahüratı kaldıkları yerde izleyen Gazi, halkın yanma gelerek ve memnunluğunu, teşekkürlerini beyan etmek suretiyle ifade etmiştir.5.

Fırkada Gazi şehrin sorunları hakkında bilgi aldı. Akşam yemeği Gazi'nin Bolulu özel aşçısı tarafından hazırlandı. Sofrada Behire Hanım çok güzel konuşmalar yapıyordu. Konu daha çok fil ve tarih üzerindeydi. Behire Hanım Cumhuriyet ile ilgili konuların halka aktarılmasını ön görüyordu. Atatürk bu genç ve çalışkan hanıma:

-"Senin adın bundan sonra Bediz olsun. Seninle Türk Kadınının temsilcisi olarak Mecliste çalışmak isterim" dedi.

 

Bediz Morava ilk seçimde Konya milletvekilliğini kazandı. Gece Fırkada kalan Gazi, 18 Temmuz sabahı Türk sularına Yunan teknesinin girdiği kendisine ateş açıldığı, Yunanlıların buna itiraz ettiklerini öğrendi. Gerekli bilgiyi alan Gazi, yaverini yanına çağırıp, Türk askerinin görevini yaptığını ifade etmiştir. Bu olay O'nun canını sıkmıştır.6. Belki de bunun etkisi ile fazla kalmayı düşündüğü Bolu'dan erken ayrılmıştır. Giderken kendisi için ayrılan özel deftere şunları yazmıştır:

Bolu'yu ziyaretinden sonra ayrılırken sabah Halkevi şeref defterine yazdıkları not (18 Temmuz 1934)

18.VII.1934

“Bolu Halkevinde bir gece kaldım. Bolu'nun güzelliğinden, Halkın coşkun sevinçlerinden çok mütehassis oldum.”

 

Gazi M. Kemal

KAYNAKLAR

1 - Tüzün, Erkan; Atatürk Bolu'da, Ankara. 1982 BMYO, sayı, 1. sh. 7.

2 - Cumhuriyet. 18 Temmuz 1934. Çarşamba No. 3663.

3 - Cumhuriyet. 18 Temmuz 1934. Çarşamba, No. 3663.

4 - Tüzün, Erkan: Atatürk Bolu'da, Ankara, 1982, BMYO, sayı. 1, sh. 7-10.

5 - Cumhuriyet. 19 Temmuz 1934 (Perşembe), No. 3664. Önder, Mehmet, Atatürk'ün Yurt Geziieri, Ankara. 1975, sh. 86

 

İlk yorum yapan siz olun!
 1250 karakter yazabilirsiniz

Tabaklar Mah. Cumhuriyet Cad. İnci İş Merkezi No: 32 / 32 Bolu   Tel:   Faks: