Hüseyin Kaya' nın Kaleminden - BOLU'NUN DEPREMSELLİğİ

11/11/2009 00:00

Bolu, Kuzey Anadolu Fay Zonu çizgisine çok yakın küçük orta nüfus yoğunluklu bir yerleşim yeridir. Bolu için tektonik kavramı, kaya kütlelerinin katmanlı katmansız, kırıklı, kıvrımlı vb biçimsel ya da yapısal nitelikleri ifade etmekte ve Bolunun depremselliği de, bu bölgede meydana gelen depremlerin sıklığı ve büyüklüğü ile ilgili bir kavramdır. Köroğlu dağları genelde tabakalı olmayan volkanik kayaçlardan oluşmakta, Mudurnu, Göynük çevresi ile, Bolu-Yeniçağa-Mengen-Gerede tabakalı yapıya sahip tortul kayaçlar egemendir. 12 Kasım Depremi Erzincan'dan başlayıp Su şehri, Niksar, Ladik üzerinden gelen KAFZ nun, Gerede ve Bolu'yu geçtik ten sonra Akyazı'nın 5 kilometre güneyinde ana faydan ayrılıp geriye dönerek Karadere, Gölyaka-Efteni gölü, Düzce-Beydibi, Kaynaşlı dan geçerek Bolunun 10 km kuzeyinde Elmalı köyü yakınlarında bitmekte olan DÜZCE FAYI bulunmaktadır. Ana fay gibi bu fay da aktiftir ve 12 kasım 1999 tarihinde 7.2 büyüklüğünde bir deprem üretmiştir. Depremsellik konusu Bolu için son derece önemlidir ve Türkiye deprem kuşağı içinde birinci derecede yer alır. Göynük, Seben ve Kıbrısçık ilçelerinin çok küçük bir kısmı ikinci derecede deprem kuşağında bulunmaktadır. KAFZ nun Gerede bölümü (segmenti) çok önemlidir ve 1944 yılında 7.2 şiddetinde bir deprem üretmiştir. Bu depremden önceki deprem ise, 1668 yılında 8 şiddetinde bir depremdir. Bolu ve civarında aktif diri fayların etkisiyle hareketlenebilir küçük ve aktif olmayan faylar bulunmaktadır. Bölgede, Bolu-Gökçesu-Mengen-Pazarköy'den aktif bir fay hattı vardır ve Bolu-Mengen fayı olarak bilinir. Bolu Depremselliğinin Genel Durumu Bolunun depremselliği bakımından yapılan bilimsel incelemeler aşağıdaki sonuçları oluşturmaktadır. KAFZ nun Gerede-Bolu hattının 1944 yılında 7.4 şiddetinde ürettiği deprem nedeniyle enerjisini boşaltmıştır. Yıllık 2.4 cm doğrultu atılımlı faylanma enerjisi yaratan KAFZ, Bolu'da 1944 den bu yana büyük bir deprem üretecek enerji birikimi yapmamıştır. Büyük bir deprem üretmesi için yüz yıla yakın bir zaman geçmesi gerekmektedir. Bolu merkeze yakın Abant plakasını etkileyen ve ayni isimle bilinen fay 1967 yılında kırılmıştır. 1967 yılında deprem üreten Abant fayının enerji birikimi itibariyle tekrar kırılması söz konusu olmayacaktır. *** Düzce fayı; KAFZ çizgisine paralel, kuzey yönüne dış bükey bir faydır ve 12 kasım 1999 tarihinde Richter ölçeğine göre 7.2 büyüklükte, Bolu'nun kuzey yönünde At Yaylası bölgesine kadar kırılmıştır. Düzce fayının kırılmasından birkaç ay sonra 2001 yılı şubat ayında 5.1 büyüklükte Mengen fayı deprem üretmiştir. *** Bolu'da küçük fayların üreteceği depremler, her yerde olabilecek özelliktedir. Bolu dağının Elmalık köyü civarında başlayan ve Elmalık fayı olarak bilinen fay, 10 km olup, Abant yolu girişinden sonra Üniversitenin batı yönünden Gölköy istikametini takip ederek Mudurnu yolunda KAFZ'nu kesmektedir. Bu fayın aktif olmadığı 2000 yıl önce kırıldığı söylenmektedir. Elmalık Fayı Senaryoları Elmalık fayı, ortalama 10 km mesafeli olarak Kafz ile kesiştiği noktaya kadar kırılırsa 5.5 civarında bir büyüklükle deprem yaratabilir diye iyimser bir senaryo oluşmuş durumda. Kötü senaryo olarak ise, Elmalık fayının üniversitenin kuzey tarafından D-100 karayolunu takip ederek şehir merkezinden geçerek Çaydurt ta KAFZ na bağlanması. Böyle bir deprem olur ise büyüklüğü 6 üzeri olur deniliyor. Olma ihtimali nedir diye sorulduğunda, bunun bir senaryo olduğu ve iyimser görüşe karşılık oluşturulduğu ve olasılık olarak düşünülebileceği ortaya konmaktadır. Elmalık fayı, 10 km lik kısa mesafeli bir fay olup, Bolu için büyük tehlike oluşturmamaktadır. Bolu İçin Son Söz Bolunun depremselliği bakımından ortaya çıkan sonuçlar aşağıdaki şekilde özetlenebilir. KAFZ nun Marmarada beklenen deprem ile İznik hattında kibir depremden etkilenmesi söz konusu olabilecektir. Her iki depremin de,7 den büyük olması durumunda, Bolu merkezine uzaklığı ortalama 300 kilometredir ve Bolu bu depremlerden 6 lı seviyelerde etkilenecektir. Bu ise Bolunun depremi doğrudan yaşamaması ve doğrudan etkilenmemesi anlamına gelmektedir. Gerede-Bolu bölümünde bir deprem olması biriken enerji miktarı açısından mümkün değildir. KAFZ nun bu bölgede büyük deprem üretmesi için en az yüz yıl geçmesi gerekmektedir. Gerede-Kaynaşlı fayı 1999 yılında kırılmış olup enerjisini açığa çıkarmıştır. 2000 yılı Şubat ayında Bolu Mengen fayı 5.1 olarak kırılmış,yeni ve küçük bir bölümünün kırılması durumunda benzer büyüklük olabilecektir. Elmalık fayı ve benzeri küçük faylar her zaman kırılabilir ve orta şiddetli depremler yaşanabilir. Türkiye'nin her tarafında her zaman orta büyüklükte depremler olabileceğinin genelliği Bolu içinde geçerlidir.. Yüzde 90 yüzölçümünün birinci dereceden deprem kuşağı olması nedeniyle depremli yasama alışmalı ve ülkemizin gerçeğinden hareketle, depremli bir yasam düzeni oluşturmalıyız.

İlk yorum yapan siz olun!

İsim

Email

Yorum

 1250 karakter yazabilirsiniz