ÇOCUKLUĞUMUN KASABASI NALLIHAN -X- KOCAHAN VE ERMENİLER

11.06.2013 00:35:12

Eskiden koca han ve çevresi kasabanın sanayi çarşısı gibiydi. Demirci, kalaycı, bakırcı bıçakçı vs. hepside koca handa ve civarındaydı.

1014-1015 Yılında Veziri Azam Nasuh paşa tarafından Tatar Ali çavuşa yaptırılan bu han, camisi ve hamamı ile beraber bugün ki Nallıhan’ın oluşmasında çekirdek olmuş bir külliyedir. Eski adı Karahisar-ı Naallu olan kasaba bugün ki adını bu handan almıştır. Eskiden hanın güney köşesinde büyük su deposu olan bir çeşme ile yanında Ermenilerden kalma metruk bir koza istim hanesi vardı. Olgulaşan kozalar burada buhar işlemine tutulurmuş.

1921 Yılında gerçekleşen Ermeni tehcirine kadar Nallıhan’da yaşayan ciddi bir ermeni nüfusu varmış. Kasabanın güney yamacı Ermeni mahallesiymiş. Onlardan kalan muhkem bir kilise binası 1970lere kadar ayaktaydı. Sonra define arayıcılarının hırsına mağlup oldu. Yıktılar. Bu gün Hâlâ temelleri ve bahçesi görülebilir. Anneannem Ermenilerin zaman, zaman sanatçılar getirerek bu kilisenin bahçesindeki mektep de konser tertip ettiklerini, Denizkızı Eftaya hanımın burada konser verdiğini, Nallıhan’ı çın, çın inlettiğini anlatırdı.

Anneannemden dinlediğim kadarıyla Bir zamanlar Nallıhan’ı kundaklayıp yakan, Kasaba alev, alev yanarken tepede sabaha kadar şarkı söyleyen Ermeniler, ekonomik olarak oldukça hâkim durumdaymışlar. Para kazanan işler, ticaret, büyük bağ ve bahçeler, İpek fabrikası, Gülyağı fabrikası, kuyumculuk, vs. onlardaymış.

Dolayısı ile en debdebeli evler de onlarınmış. Ermeniler gittikten sonra bu evler Kasabanın ileri gelenlerinin eline geçmiş. Cayırtıların kahvesinin hemen üst tarafındaki büyük bahçesi olan üç katlı bir ermeni konağı hükümet binası olarak kullanılıyordu. Sonra halden hale geçerek yıkılıp, yerine bugün ki hükümet binası yapıldı.

Bugün Belediye olarak hizmet veren binada aslında bir ermeni evidir. Tehcirden sonra boşalan ev Sakarya İlk Okulu olarak kullanıldı. Okul yeni yapılan binasına taşındıktan sonrada Kız Sanat okulu olarak kullanılan bu ev sonunda belediye olarak hizmet vermeye başladı.

Nallıhan’ın Pazarı eskiden beri Pazartesi günleri kurulur. O zamanlar bugün ki gibi köylerde türlü, türlü arabalar yoktu. Köylüler pazara ya eski bir kamyonun kasasına doluşarak, ya da hayvanlarına binerek veya yürüyerek gelirdi.

Pazara getirilen her türlü sebze, meyve, yağ, yumurta ve yoğurtlar tamamen organikti. O zamanlar ne tarım ilacı vardı nede suni gübreler. Domatesler domates gibi kokardı, salatalıklar salatalık gibi. Keşke bu kokuları betimleyebilmek mümkün olsa da anlatabilsem.

Herkes pazara getirdiği ürününü satar, kazandığı parayla tuz, şeker, gazyağı, lamba camı, sıvı yağ gibi şeyler alarak köyüne dönerdi. Kırılmasın diye yağ şişeleri yün ipliğinden örülmüş bir kılıfın içine konularak eşeğin semerinin yan tarafına, lamba camları da bir ipe geçirilerek kolye gibi boyuna asılır, sağ salim köye götürülürdü.

Yemeklik sıvı yağ bakkallarda satılmazdı. Koca hanın önündeki meydanın üst köşesinde Mudurnu’dan gelen bir yağcı, büyük varillerin içinde getirdiği haşhaş yağını, susam yağını ve pamuk yağını elindeki litre ile ölçerek satardı.

Kasabanın daimi bir yağcısı da vardı. Yağcı Hakkı karagülle tarlasının kuzeybatı ucunda evinin altındaki yağ hanesinde yağ çeker satardı. Ondan yağ almak bir zevkti. Taze, taze kavrulup perese konulmuş susamın kokusunu içinize çekerek çıkan yağı almanın hazzı ancak yaşanırsa anlaşılabilir.

Hulasayı kelam bu konuda yazılıp anlatılacak çok hatıra var. Şimdilik bu kadarla kifayet edelim. Yazının başında da dediğim gibi “GEÇMİŞ ZAMAN OLURKİ HAYALİ CİHAN DEĞER”

NOT: 10 BÖLÜMLÜK BU YAZININ HAZIRLANMASINDA FADALANILAN KAYNAK:

Şener Mesut. NALLIHAN Kitabı (1960’lı yıllarda NALLIHAN)

Gam ve telaş sizlerden uzak olsun efendim.

Huzur bulun, hayırla kalın.