ARASTALAR

18.02.2014 00:13:37

Arastalar artık izleri yavaş, yavaş silinmekte olan muhteşem bir kültürün can çekişen parçalarından birisidir. O kadar az kaldılar ki onları tanıma bahtiyarlığına erebilenler çok şanslılar.

Bu gün yapıları bozulmuş ama temel izleri varlığını sürdüren, hala arasta olarak ifade edilen küçültülmüş çarşılarımız var. Ayağa kalkabilmek için bir himmet sahibinin desteğini bekliyorlar.

Arastalar açık veya üzeri bir çatı yada tonozla örtülmüş olarak birbirini dik kesen düzgün sokaklardan oluşmuş çarşılardır. Çoğunlukla bir camimin yakınında kurulurlar, amaç ya o camiye cemaat temin etmektir. Ya da onun külliyesine gelir temin etmek için vakfedilmişlerdir.

Arasta dilimize Farsçadan geçmiş bir kelimedir “Ârâsten” sıraya konmuş, düzenlenmiş anlamına gelmektedir. Tek bir meslek erbabına mahsus olanları olduğu gibi, değişik meslek erbaplarının icrayı zanaat ettikleri sokaklardan oluşan arastalarda vardır.

Bu arastalarda sokaklar; yemeniciler, saraçlar, keçeciler, boyacılar, bakırcılar, Bezzazlar (manifaturacılar), sarraflar ve benzeri esnafa tahsis edilir, aynı işi yapanlar aynı sokakta bulunurdu.

Bizim kültürümüzde mahalle sokakları daima dönemeçli, eğri büğrüdür. Bundan maksat bütün evlerin biri birine bakmasına mani olmak ve evlerin mahremiyetine saygıdır. Ayrıca bir düşman istilası söz konusu olursa savunma kolaylığı sağlaması esas alınmıştır.

Ama arastalarda durum bambaşkadır. Burada sokaklar ip gibi düzgün yapılmıştır. Maksatta şudur. Örneğin ayakkabı almak için arastada ilgili sokağın başından giren bir müşteri, aynı anda ayakkabı satan bütün dükkânları bir arada görebilir.

Bu durum üç fonksiyonludur. Bir; esnaflar arasında bir haksızlığa imkân verilmemiş olur. İki; müşteri aradığını kolayca bulabilme imkânına kavuşur. Üç; o işi yapan esnaflar arasında hem fiyatların hem de haksız rekabetin oluşmasına mani olacak girişimlerin oto kontrolü sağlanmış olur.

Ticaretin Her sabah dualarla başlayıp dayanışmayla ve dostlukla devam ettiği bu kültür yaşatılmalı ve geleceğe armağan edilmelidir.

Bu gibi şeyler planlanırken sadece görseliyle değil, bu işin ruhu sayılan kültür öğeleri ile manevi değerlerinin de kazanımları dikkate alınarak yapılmalıdır.

Arastaların esnafları aslına ve ruhuna uygun çalılaşabilmeleri için eğitilmeli, ekonomik açıdan da özel olarak desteklenmelidir.

Bu manada düzenlenmesi planlanan Bolu arastası için yerel yönetim ilgili her kese gitmelidir. Fikri olan gelsin söylesin. Biz buradayız, diyerek vebalden kurtulamazsınız. Gereken ön çalışma olgulaşmadan işe başlanmamalıdır. Böyle hayırlı bir çalışmaya ekonomik kaygılarla kimse köstek olmamalıdır.

Bolu merkezde ve Gerede’de geleceğe gülümsemeyi bekleyen arastalarımıza sahip çıkacak olanlara selam olsun. Allah önlerini ve yollarını açık eylesin. Daha ne diyelim?

Gam ve telaş sizlerden uzak olsun efendim.

Huzur bulun, hayırla kalın.